Tâm lý nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán là một trong những nhân tố chính tác động đến quyết định đầu tư. Tác động lớn nhất của tâm lý đầu tư chính là thời điểm ra vào thị trường hoặc mua bán một cổ phiếu. Chính điều này là cho thị trường chứng khoán thiếu ổn định và biến động khôn lường. Có nhiều yếu tố tác động đến tâm lý nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán, và yếu tố nào cũng có vẻ hợp lý. Điều này sẽ gây ra thiệt hại lớn nếu nhà đầu tư không vững vàng hoặc thiếu thông tin đầu tư. Bài viết này phân tích các mô hình tâm lý của nhà đầu tư chứng khoán và các yếu tố tác động giúp nhà đầu tư có suy nghĩ cẩn trọng hơn mỗi khi ra quyết định đầu tư.
Tâm lý đầu tư trên thị trường chứng khoán
Tâm lý bao gồm tinh thần, suy nghĩ và cảm xúc xuất hiện trong tâm trí con người. Tâm lý chi phối hành động, tình cảm và hình thành thế giới tư tưởng. Trong đầu tư, tâm lý đầu tư ám chỉ yếu tố cực kỳ quan trọng tác động lên thị trường mà lại không thể thống kê, phân tích. Vì tâm lý nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán tác động lên quyết định đầu tư của hầu hết nhà đầu tư. Mà chính các quyết định đầu tư này tạo nên thị trường.
Tuy vậy, chúng ta có thể tìm hiểu diễn biến tâm lý đầu tư trên thị trường chứng khoán, quy luật diễn biến và các yếu tố tác động lên nó để có thể theo dõi và nắm bắt diễn biến thị trường để có quyết định đầu tư chính xác.
Các mô hình tâm lý nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán
Tâm lý đám đông tron tâm lý nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán
Đây là loại tâm lý phổ biến nhất mà cũng là loại thường xuyên được tận dụng để các đội lái hoạt động. Các nhà đầu tư quyết định đầu tư theo số đông, đám đông đầu tư càng lớn càng có sức hút kéo nhà đầu tư vào các quyết định chung giống nhau. Nhà đầu tư chứng khoán quyết định theo đám đông dựa vào một số thông tin mơ hồ được khơi gợi và được đám đông tin theo mà chưa được kiểm chứng. Họ xem hành động của đám đông và sự kiểm chứng và quyết định đầu tư theo.
Loại tâm lý này xuất hiện trong đầu nhà đầu tư chứng khoán trong hai trường hợp, khi họ hưng phấn và khi họ sợ hãi. Thuật ngữ Fomo cũng là một dạng biểu thị của 2 trạng thái này. Khi đám đông đầu tư vào một cổ phiếu. Các nhà đầu tư sợ hãi mất cơ hội kiếm lời, cảm giác kiếm tiền dễ dàng theo đám đông và tin tưởng đám đông kiến họ Fomo.
Tâm lý đám đông thường xuất hiện ở các nhà đầu tư:
- Thiếu kinh nghiệm đầu tư trên thị trường
- Chưa đủ kiến thức hoặc thông tin phân tích các chỉ báo
- Nhà đầu tư không có kênh thông tin hoặc kênh nắm bắt thị trường đúng đắn
Tâm lý quá tự tin khi đầu tư chứng khoán
Khi nhà đầu tư tham gia thị trường chứng khoán. Đôi khi có thông tin hoặc các phân tích chỉ báo cho thấy dấu hiệu quá rõ ràng làm cho nhà đầu tư có tâm lý chủ quan, quá tự tin và các dữ liệu đã có mà quên một điều quan trọng là thị trường chứng khoán luôn có biến động rất khó lường.
Thị trường chứng khoán là một thị trường đầy rẫy rủi ro và biến động. Các thông tin, chỉ báo là một dữ liệu tham khảo. Nếu bạn đầu tư dài hạn, đa số các chỉ số sẽ mang lại dấu hiệu đúng. Tuy nhiên trong ngắn hạn, bất kỳ điều gì cũng có thể xảy ra. Chính vì thế, việc quá tự tin khi đầu tư chứng khoán là một tâm lý có thể khiến bạn ra quyết định đưa một nguồn vốn lớn của mình vào. Điều này có thể gây thiệt hại nghiêm trọng và xa rời các nguyên tắc đầu tư an toàn.
Tâm lý sợ thua lỗ khi đầu tư chứng khoán
Tâm lý sợ thua lỗ là một tâm lý khá phổ biến trong đầu tư chứng khoán và thậm chí cả trong đầu tư kinh doanh. Khi một quyết định đầu tư vào một cổ phiếu có biến động không tốt làm bạn bị thua lỗ. Tâm lý sợ thua lỗ khiến nhà đầu tư không muốn cắt lỗ mà tiếp tục nuôi hi vọng cổ phiếu tăng để hồi phục và kiếm lời. Tâm lý này có thể khiến nhà đầu tư tiếp tục thua lỗ trầm trọng, mất cơ hội đầu tư vào các cổ phiếu tốt hơn và làm dòng tiền của họ trở nên thiếu tính thanh khoản.
Đây cũng là một dạng tâm lý đánh bạc. Bạn có thể ra một quyết định đầu tư rủi ro hơn để lấp đầy các khoản lỗ từ quyết định trước đó làm các quyết định về sau dần trở nên thiếu sáng suốt. Khi xác định tham gia thị trường chứng khoán, bạn cần xây dựng các nguyên tắc để xác định điểm vào và ra khi mã cổ phiếu bạn chọn có biến động không như mong muốn.
Tâm lý này thường xảy ra với các nhà đầu tư thiếu kinh nghiệm. Dù các dấu hiệu về chứng khoán như thế nào làm bạn tiếp tục nuôi hi vọng nhưng bạn cần xác định rõ sức khoẻ tài chính của cá nhân để có thể đưa ra các quyết định sáng suốt.
Tâm lý nuối tiếc khi đầu tư chứng khoán
Giả sử mã cổ phiếu bạn đang nắm giữ đã có bước tăng giá khá tốt giúp bạn có lợi nhuận cao. Lợi nhuận chạm ngưỡng bạn có thể bán và thu lời. Sau khi quyết định bán chúng, mã cổ phiếu đó tiếp tục tăng trưởng mạnh. Sự nuối tiếc về khoản lợi nhuận có thể mang về nếu nắm giữ làm bạn quay lại mua cổ phiếu này khi giá đã cao và tiếp tục mong chờ nó diễn biến tăng hơn nữa. Cho dù mã cổ phiếu đó tiếp tục tăng, nhưng một khi bạn đã vướng vào bẫy tâm lý này, việc bán ra sẽ tạo cảm giác tiếc nuối. Và đến khi thị trường cho bạn một bất ngờ thì đã quá trễ. Hậu quả là bạn có thể thiệt hại nặng hơn nhiều so với bạn tưởng tượng.
Tôi đã gặp khá nhiều nhà đầu tư trong tâm lý này dù ở thị trường nào. Vì vậy, tôn trọng nguyên tắc đầu tư là điều bạn nên tuân thủ khi tham gia thị trường. Bạn có thể mua lại nhưng hãy bán ra khi lợi nhuận đạt yêu cầu hoặc biến động xấu khiến khoản lỗ chạm ngưỡng bạn cần phải bán ra.
Tâm lý tư duy chắp vá thông tin trong tâm lý nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán
Bạn đang có nhiều thông tin về một mã cổ phiếu, nhưng các thông tin không thể kết nối để mang lại một dấu hiệu rõ ràng, các thông tin này vừa tạo ra nhiều hi vọng vừa rất mập mờ. Bạn ra quyết định đầu tư, nhưng biến động thị trường lại không mong muốn trong ngắn hạn, bạn lập tức chỉnh sửa quyết định và phân tích đầu tư của mình. Đây sẽ là vòng lặp nguy hiểm trong quá trình đầu tư. Bạn cần có thông tin mạch lạc, phân tích rõ ràng và sự kiên định cao hơn.
Làm sao để kiểm soát tâm lý nhà đầu tư trên khi trường chứng khoán ?
Hầu hết các tâm lý nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán xuất hiện đều trên cơ sở thiếu thông tin, kinh nghiệm và nguyên tắc đầu tư. Điều này làm nhà đầu tư chứng khoán tham gia thị trường như một con bạc, tham gia thị trường như một trò chơi và hi vọng thị trường theo ý mình. Chính vì vậy, bạn cần kiểm soát tâm lý khi giao dịch và đầu tư trên thị trường chứng khoán. Vậy làm sao để bạn kiểm soát được tâm lý khi đầu tư?
Thiết lập mục tiêu chung khi đầu tư chứng khoán
Về mục tiêu tổng quan khi đầu tư, không nên kỳ vọng lợi nhuận quá cao. Tỷ suất lợi nhuận trung bình chỉ nên khoản 15 -20%/năm. Kỳ vọng quá cao làm bạn đưa ra các quyết định rủi ro hơn hoặc sợ thua lỗ hơn.
Khi đầu tư trên thị trường chứng khoán, dù biến động thị trường diễn ra rất nhanh chóng, nhưng về dài hạn, việc đạt được mục tiêu đầu tư sẽ nằm trong vòng kiểm soát của bạn
Giữ vững nguyên tắc đầu tư thoát bẫy tâm lý nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán
Nguyên tắc ra vào thị trường và nguyên tắc tối ưu danh mục đầu tư sẽ giúp bạn xác định thời điểm giao dịch phù hợp cho từng mã cổ phiếu mà không bị chi phối bởi bẫy tâm lý khi thị trường biến động. Những khoản đầu tư rủi ro nên chỉ chiếm khoảng 10% vốn đầu tư của bạn.
Cảm xúc, tâm lý của bạn sẽ được kiểm soát tốt hơn nếu bạn có nguyên tắc đầu tư rõ ràng, cam kết đảm bảo chúng và liên tục cập nhật đúc kết dựa trên kinh nghiệm của bạn với thị trường chứng khoán.
Hiểu rõ về cổ phiếu bạn đầu tư
Giá cổ phiếu về dài hạn phản ánh sức mạnh của doanh nghiệp, khả năng kiểm lời và kỳ vọng tương lai của doanh nghiệp. Khi bạn hiểu rõ về doanh nghiệp và cổ phiếu mà bạn đầu tư. Việc quyết định thu lời từ biến động giá hay cổ tức sẽ do chính bạn quyết định. Điều này làm chỉ số an toàn khi đầu tư tăng cao và hạn chế rủi ro tối đa cho bạn.
Bạn cần hiểu biết về phân tích các chỉ số doanh nghiệp, để đảm bảo về dài hạn, bạn vẫn có thể thu lời nhờ công ty hoạt động tốt. Công ty hoạt động tốt, có lợi nhuận thì thường giá cổ phiếu cũng sẽ tăng trưởng tốt. Bạn sẽ không bị cuốn vào vòng xoáy thông tin bất định của thị trường.
Cung bậc cảm xúc khi đầu tư chứng khoán
Hiểu được các cung bậc cảm xúc trong đầu tư chứng khoán có thể giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định sáng suốt, thành công hơn trong
